Stronniczość odpowiedzi wśród respondentów

Stronniczość jest wszędzie i może dotknąć wszystkiego. Wypływa ona na wiele aspektów, takich jak postrzeganie innych, podejmowanie decyzji, czy sposób życia. W badaniach, stronniczość odpowiedzi jest niezwykle powszechna, dlatego w artykule wyjaśnimy jak duża jest skala i jak sobie z nią poradzić.

 

Definicja w pigułce

Ogólnie rzecz biorąc, stronniczość odpowiedzi w badaniach rynku, ma miejsce wtedy, gdy respondenci nie udzielają uczciwych odpowiedzi na pytania. Jednocześnie nie oznacza to tego, że respondenci kłamią, ponieważ odpowiedzi mogą być wynikiem np. wpływu osób trzecich bądź jakichś wydarzeń.

Badania rynku opierają się na odpowiedziach, które zostały zgromadzone podczas badań. W związku z tym, fałszywe informacje mogą być szkodliwe dla wyników i późniejszej strategii biznesowej. Dlatego ważne jest, aby podjąć odpowiednie kroku, które pozwolą na uniknięcie błędnych wyników badań.

Stronniczość społeczna – podział na kategorie

Często normy społeczne wywierają presję na ludzi, na przykład ktoś może zapytać o wpłacanie darowizn – jeden stwierdzi, że kwota przeznaczana jest odpowiednia, a inny uzna, że kwota jest niewystarczalna, co może doprowadzić do nacisków, aby zwiększyć kwoty. Przez takie sytuacje odbieramy się jako osoba samolubna, która nie chce dawać więcej. I tak też jest w badaniach rynku, ponieważ błędnie sformułowane pytanie, może doprowadzić do złego zrozumienia, przez co odpowiedź może być inna, niż mogłaby być przy dobrze sformułowanym pytaniu.

Istnieje takie sformułowanie jak stronniczość popytu, która charakterystyczna jest np. w sondażach politycznych, gdy respondent zna szczegóły lub cele badania i chciałby wpłynąć na wynik.

Stronniczość braku odpowiedzi jest zjawiskiem, w którym bada się dość szerokie grono osób. Przykładowo, gdy w jakimś mieście jest ankieta dotycząca nowego przedsięwzięcia i, aby wyrazić swoje zdalnie trzeba pojawić się np. w urzędzie miasta. Część mieszkańców się pojawi, aby wyrazić swoje zdanie, ale część nie i taka sytuacja może doprowadzić właśnie do błędu polegającego na braku odpowiedzi.

Stronniczość niezgody ma miejsce, gdy respondent nie zgadza się ze wszystkim, o co jest pytany. Natomiast stronniczość wyrażania zgody ma miejsce, gdy respondent zgadza się ze wszystkim, o co został zapytany.

Skrajna stronniczość odpowiedzi zwykle występuje, gdy respondenci zawsze wskazują skrajny pogląd, mimo że ich prawdziwa opinia jest bardziej subtelna. Jest to najczęściej spotykane w przypadku pytań ze skali ocen (np. od 1 do 5), w których respondenci zawsze wybierają jeden z punktów końcowych. Neutralność nie jest dla nich opcją.

Reakcja neutralna występuje wtedy, gdy respondent często wskazuje na neutralne lub nijakie uczucia. Zwykle dzieje się tak, gdy respondent nie jest zainteresowany i/lub chce jak najszybciej wypełnić ankietę.

Poznanie błędu odpowiedzi i wszystkich form, jakie przybiera, jest kluczowym pierwszym krokiem w identyfikacji i ostatecznie podjęciu odpowiednich działań. Podobnie jak błąd odpowiedzi - działania te są obecne w całym procesie badawczym.

Stronniczość odpowiedzi istnieje wszędzie i może być zarówno zamierzona, jak i niezamierzona. Zdarza się to często w codziennych rozmowach, biznesie, polityce i wielu innych miejscach, np.:

• rozmowa kwalifikacyjna - aplikowałeś na stanowisko sprzedawcy w sklepie. Podczas rozmowy rekrutacyjnej menedżer pyta cię, czy masz przyjazną i towarzyską osobowość. Chociaż prawda może być taka, że nie lubisz wchodzić w interakcje z nieznajomymi, wiesz, że te cechy są bardzo ważne na tym stanowisku, więc oczywiście powiesz, że je posiadasz.
• Wypełnianie ankiety – w nazwie badania widnieje nazwa przedsiębiorstwa. Podczas wypełniania ankiety respondent proszony jest o uszeregowanie produktów danego rodzaju wedle swoich upodobań. Badany domyśli się, które z przedsiębiorstw prowadzi te badanie, dlatego umieści znajome logo wyżej.

 

Jak zminimalizować błąd odpowiedzi w badaniach rynku?

Istnieje kilka sposobów na usunięcie lub przynajmniej ograniczenie błędu odpowiedzi w badaniach rynku. Tworząc ankietę w SurvGo zwróć uwagę na to, aby:

• ankiety były krótkie, zwięzłe i na temat, ponieważ krótsza ankieta potrafi utrzymać większą koncentrację i zaangażowanie respondentów,
• unikać niezrozumiałego języka, który może wprowadzić respondenta w poczucie braku wiedzy i znajomości terminologii,
• formułować pytania w sposób bezstronny,
• pamiętać o odpowiedzi neutralnej w pytaniach,
• pytania były ułożone w sposób logiczny i nie wpływały na siebie nawzajem.